Wolne Miasto Szpiegów – Tajemnice Komisariatu RP w Gdańsku
Choć oficjalnie nazwane „wolnym”, Wolne Miasto Gdańsk (1920–1939) było raczej politycznym eksperymentem niż niezależnym państwem. Utworzone na mocy Traktatu Wersalskiego, miało funkcjonować pod nadzorem Ligi Narodów, jednak jego rzeczywista suwerenność była ograniczona przez wpływy Niemiec i Polski. To właśnie Polska reprezentowała Gdańsk na arenie międzynarodowej, kontrolowała jego port i miała prawo bronić go militarnie.
Miasto, choć zamieszkałe głównie przez Niemców, stało się kluczowym punktem dla polskich interesów – przede wszystkim jako dostęp do Bałtyku. Zamiast jednak stabilizować sytuację, Wolne Miasto Gdańsk stało się areną politycznych napięć i gospodarczych interesów. Przypominało raczej tykającą bombę niż pomost między zwaśnionymi stronami.
Zapraszamy do obejrzenia filmu:
Wolne Miasto Gdańsk – port, szlak, azyl i kasyno
Lata 20. XX wieku to czas dynamicznych zmian. Gdańsk był portem migracyjnym dla uciekinierów z Rosji, przedsiębiorców i polskich urzędników. W tym samym czasie w Sopocie powstało pierwsze legalne kasyno – miejsce luksusu i… szemranych interesów. Miasto było pełne kontrastów: z jednej strony reprezentacyjne urzędy i salony, z drugiej – zaułki pełne szpiegów, przemytników i fałszerzy.
Brak lokalnych przepisów, np. o szpiegostwie, uczynił Gdańsk idealnym miejscem dla wywiadowczej gry między mocarstwami. Wąskie uliczki, labirynt kamienic i port pełen życia sprzyjały anonimowości. Atmosfera niczym z filmu sensacyjnego – tyle że prawdziwa.
Komisariat Generalny RP – polski bastion nad Motławą
W centrum tej geopolitycznej gry stał Komisariat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej – najważniejsza polska instytucja w Gdańsku. Powołany w 1920 roku, miał za zadanie reprezentować interesy Polski wobec władz miasta i Ligi Narodów. Siedziba urzędu mieściła się przy dzisiejszej ul. Nowe Ogrody 27 – w reprezentacyjnym, neobarokowym gmachu, który do dziś budzi podziw architekturą.
Komisariat działał na wielu frontach – politycznym, gospodarczym, wojskowym. Jego struktura rosła wraz z napięciami w mieście. Początkowo składał się z czterech departamentów, ale szybko rozbudowano go do dziesięciu wydziałów.
Na jego czele stali doświadczeni dyplomaci i wojskowi. Najdłużej urzędującym był Henryk Strasburger, skutecznie walczący z antypolską propagandą. Ostatnim komisarzem był Marian Chodacki, który w przeddzień wybuchu wojny ewakuował wywiadowców i ostrzegał Ligę Narodów o niemieckich planach militarnych.
Miasto wywiadów i sekretów
Choć Wolne Miasto nie mogło mieć własnego wywiadu, to właśnie tam działały placówki wywiadowcze różnych państw – także Polski. Ekspozytura 7 Oddziału II Sztabu Głównego funkcjonowała w ramach Komisariatu, zbierając informacje o niemieckich działaniach, przemytach i zagrożeniach.
Gdańsk był miejscem przenikania się kultur, języków i lojalności. Granice narodowościowe często rozmywały się w rodzinach i urzędach, gdzie polskie i niemieckie nazwiska współistniały przy jednym stole. Ten wielowarstwowy, wielonarodowy charakter czynił Gdańsk miejscem wyjątkowym – nie tylko na mapie, ale i w historii.
Zdjęcia z produkcji
Po obejrzeniu filmu nie zapomnij o jego polubieniu i o subskrypcji naszego kanału. Możesz nas rówież wesprzeć przez patronite.pl czy zakup wirtualnej kawy lub prawdziwego kubka.
