Krzyżacy w Gdańsku
Rozdział I: Rzeź Gdańska – początek krzyżackiej historii miasta
W 1308 roku Gdańsk stanął na granicy między ratunkiem a tragedią. Wzywani na pomoc przez Władysława Łokietka Krzyżacy mieli odeprzeć najazd Brandenburczyków. Zamiast tego… zajęli miasto, mordując jego mieszkańców i zapisując się w historii jako sprawcy tzw. „rzezi Gdańska”. Choć liczba 10 tysięcy ofiar z kronik jest kwestionowana, skala dramatu jest niepodważalna.
Zakon nie tylko zdobył Gdańsk, ale przejął i ufortyfikował istniejący gród książęcy – dawną siedzibę władzy książąt pomorskich. Miejsce to z czasem przekształcono w zamek krzyżacki, który stał się symbolem nowej władzy i jej dominacji. Tak rozpoczął się 146-letni okres krzyżackiego panowania w Gdańsku – czas pełen sprzeczności: brutalnego początku, ale i późniejszego rozwoju miasta pod względem gospodarczym i infrastrukturalnym.
Nie można jednak mówić o tym okresie w oderwaniu od szerszego kontekstu. Zakon Krzyżacki, wywodzący się z tradycji rycerskiej i religijnej, po utracie znaczenia w Ziemi Świętej zaczął szukać nowego miejsca dla swojej działalności. Znalazł je w Europie Środkowo-Wschodniej – na pograniczu chrześcijaństwa i ludów uznawanych przez Kościół za pogańskie. Dzięki zręcznym układom politycznym i wsparciu papiestwa oraz cesarstwa, Krzyżacy zdołali zbudować własne państwo, które szybko urosło do rangi regionalnej potęgi.
Zapraszamy do obejrzenia filmu:
Rozdział II: Gdańsk w cieniu i blasku Zakonu Krzyżackiego
Choć Krzyżacy zaczęli od przemocy, z czasem skupili się na rozwoju miasta. Gdańsk zyskał zorganizowaną administrację, nowe przywileje i większe bezpieczeństwo, co sprzyjało handlowi. W 1343 roku powstało Prawe Miasto (dzisiejsze Główne Miasto), które zdominowało strukturę miejską. Krzyżacy zaczęli inwestować w infrastrukturę – budowano spichlerze, młyny, szpitale, mury obronne i monumentalne budowle, takie jak kościół Mariacki czy Wielki Młyn.
W 1361 roku Gdańsk przystąpił do Hanzy – prestiżowego związku miast handlowych. Miasto stało się ważnym węzłem wymiany towarowej między wschodem a zachodem Europy. Napływ ludności z Niemiec, Niderlandów i Skandynawii zmienił jego strukturę etniczną i kulturową. Rozkwitało też rzemiosło – w XIV wieku działało kilkanaście cechów.
Jednak nie wszystko było spokojne. W 1378 roku browarnicy zbuntowali się przeciwko importowi piwa z Wismaru. Później pojawiły się kolejne napięcia społeczne, wzmacniane przez wysokie podatki, surowe przepisy i ograniczenia w handlu. Krzyżacy z jednej strony stymulowali rozwój, z drugiej – wzmagali niezadowolenie społeczne. Mimo to Gdańsk stawał się coraz silniejszy gospodarczo i technologicznie. Do 1444 roku miasto miało już własną mennicę, flotę handlową, nowoczesny Żuraw i dziesiątki rzemieślniczych zakładów.
Rozdział III: Dziedzictwo Zakonu i koniec krzyżackich rządów
Zakon Krzyżacki pozostawił po sobie nie tylko infrastrukturę, ale też trwały ślad w tożsamości miasta. Wielki Młyn, kościół Mariacki, układ ulic, szpitale, spichlerze i mury miejskie – wszystko to przypomina o ich wpływie. Wybudowany przez nich kanał Raduni pozwalał na napędzanie młynów, kuźni i tartaków. Krzyżacy wprowadzali też innowacje w ochronie zdrowia – jak szpital św. Ducha – oraz edukacji, tworząc przykościelne biblioteki.
Z biegiem czasu władza Zakonu była coraz częściej postrzegana przez mieszkańców jako surowa i opresyjna. Narastały napięcia między gdańszczanami a krzyżacką administracją. Punktem przełomowym stał się rok 1411, kiedy podczas rokowań z Zakonem zamordowano burmistrza Konrada Letzkaua – wydarzenie, które wstrząsnęło miastem i wzmogło społeczne niezadowolenie. W 1440 roku Gdańsk dołączył do Związku Pruskiego – konfederacji miast sprzeciwiających się krzyżackiemu panowaniu. Czternaście lat później, w 1454 roku, gdy wybuchła wojna trzynastoletnia, mieszkańcy chwycili za broń, obalili władzę Zakonu i zburzyli znienawidzony zamek – symbol ich dominacji.
W 1454 roku kończy się panowanie Zakonu w Gdańsku. Miasto odzyskuje niezależność i wkracza w nową epokę jako jeden z najpotężniejszych ośrodków handlowych w regionie. Paradoksalnie – to dzięki funduszom i strukturze stworzonej jeszcze przez Krzyżaków Gdańsk był w stanie sfinansować wojnę przeciwko nim samym. Dziedzictwo Zakonu to zatem nie tylko architektura, ale i… fundament przyszłej wolności.
Po obejrzeniu filmu nie zapomnij o jego polubieniu i o subskrypcji naszego kanału. Możesz nas rówież wesprzeć przez patronite.pl czy zakup wirtualnej kawy lub prawdziwego kubka.
